Stopa końsko-szpotawa u dzieci. Czym jest i w jaki sposób ją leczyć?
Stopa końsko-szpotawa – co to jest i czym się charakteryzuje?
Stopa końsko-szpotawa jest wrodzoną deformacją narządu ruchu, którą charakteryzuje specyficzne zniekształcenie. Jest łatwa do rozpoznania zarówno bezpośrednio po urodzeniu, jak i podczas ultrasonograficznych badań prenatalnych. Stopa szpotawa jest wadą, która najczęściej dotyczy obu stóp, uniemożliwia prawidłowe ich ustawienie i powoduje poważne problemy z chodzeniem. Zniekształcenie to obejmuje kilka nieprawidłowości w budowie samej stopy.
Deformacje stóp, jakie wchodzą w skład stopy końsko-szpotawej to:
Końskie ustawienie stopy:
Ścięgno Achillesa jest zbyt krótkie, w związku z czym dziecko unosi piętę do góry i chodzi na palcach, uniemożliwiając tym samym zgięcie do kąta prostego. Nazwa końskie ustawienie wzięła się stąd, że konie tak naprawdę chodzą na palcach.
Przywiedzenie przodostopia:
Pięta i przodostopie są skierowane do wewnątrz, a stopa wygląda na przykurczoną i przybiera kształt półksiężyca.
Szpotawe ustawienie pięty:
Dziecko chodzi na zewnętrznej krawędzi stopy.
Końsko-szpotawe stopy charakteryzują się także nadmiernie wydrążonym łukiem podłużnym, który uniemożliwia równomierny podpór, w wyniku czego przodostopie jest nadmiernie obciążone. Wada ta powoduje również atrofię mięśni łydki. W przypadku dzieci, u których stopa końsko-szpotawa jest wadą jednostronną, można zauważyć wyraźną asymetrię ciała.
Przyczyny stopy końsko-szpotawej u dzieci
Choć jest to jedna z najczęściej występujących deformacji, do tej pory nie udało się jednoznacznie określić przyczyny jej występowania. Według niektórych specjalistów, stopa końsko-szpotawa jest efektem nieprawidłowego ułożenia stóp w łonie matki. Przyczyny możemy doszukiwać się na przykład w owinięciu stópek przez pępowinę. Przeważa jednak teoria, że deformacja kształtuje się już w drugim trymestrze ciąży.
Stopa końsko-szpotawa wrodzona może mieć również uwarunkowania genetyczne i być efektem zaburzenia wzrostu kostnego podczas życia płodowego, a także występować równocześnie z innego rodzaju mutacjami genetycznymi i mieć wpływ na pracę pozostałych narządów dziecka. Niekiedy ma ona podłoże neurologiczne i występuje na przykład u dzieci z porażeniem mózgowym.
Stopy końsko-szpotawe – leczenie i profilaktyka
Przez wiele lat jedynym sposobem leczenia stopy końsko-szpotawej były zabiegi chirurgiczne. Dziś jedną z najpopularniejszych metod leczenia jest tak zwana metoda Ponsetiego. Polega na wykonywaniu ćwiczeń rozciągających stopy, ustawieniu jej w odpowiedniej pozycji, a następnie założeniu opatrunków gipsowych. Opatrunki te muszą być systematycznie zmieniane, aż do uzyskania prawidłowego ułożenia stopy. Kolejnym etapem jest przecięcie ścięgna Achillesa, co ma umożliwić zgięcie stopy, na którą ponownie zakłada się opatrunek gipsowy. Na końcowym etapie, zakładana jest szyna odwodząca, która ma zapobiec ponownemu zniekształceniu.
Nieodzownym etapem leczenia tej wady jest systematyczna rehabilitacja czy ćwiczenia korekcyjne.
Należy zaznaczyć, że stopa końsko-szpotawa ma różne formy nasilenia. O rodzaju prowadzonej terapii decyduje lekarz ortopeda i im szybciej wprowadzi się terapię, tym lepsze efekty można osiągnąć.
